واکسن های استنشاقی
واکسن‌های استنشاقی بینی به عنوان یک روش نوین در ایمن‌سازی، توجه زیادی را به خود جلب کرده‌اند. این نوع واکسن‌ها از طریق مخاط بینی وارد بدن می‌شوند و سیستم ایمنی مخاطی را تحریک می‌کنند.
۱. تاریخچه
واکسن‌های استنشاقی بینی از دهه‌های گذشته مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. اولین واکسن استنشاقی بینی مورد تأیید، واکسن آنفلوانزای زنده ضعیف‌شده (LAIV) است که در سال ۲۰۰۳ توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تأیید شد. این واکسن برای پیشگیری از آنفلوانزا در افراد ۲ تا ۴۹ ساله استفاده می‌شد. پس از آن، تحقیقات گسترده‌ای برای توسعه واکسن‌های استنشاقی برای بیماری‌های دیگر مانند کووید-۱۹، سل و ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV) انجام شده است.
۲. مکانیسم عملکرد
واکسن‌های استنشاقی بینی از طریق تحریک سیستم ایمنی مخاطی عمل می‌کنند. مخاط بینی به‌عنوان یک سد دفاعی مهم، اولین نقطه تماس با عوامل بیماری‌زا است. این واکسن‌ها با فعال‌کردن لنفوسیت‌های B و T در مخاط بینی، پاسخ ایمنی موضعی و سیستمیک ایجاد می‌کنند. این پاسخ شامل تولید ایمونوگلوبولین A (IgA) در مخاط و ایمونوگلوبولین G (IgG) در خون است. همچنین سلول های T و B خاطره ای سالها می توانند ذخیره شده و در مواقع ضروری سریع تر فعال شوند.
۳. مزایای واکسن‌های استنشاقی بینی
- ایجاد ایمنی مخاطی: این واکسن‌ها از ورود ویروس به بدن از طریق مخاط جلوگیری می‌کنند.
- عدم نیاز به تزریق: این روش برای افرادی که از تزریق می‌ترسند یا دارای محدودیت‌های پزشکی هستند، مناسب است.
- سهولت استفاده: نیازی به متخصص برای تجویز نیست و می‌تواند به‌راحتی در خانه استفاده شود.
- کاهش انتقال بیماری: با جلوگیری از تکثیر ویروس در مخاط، احتمال انتقال بیماری به دیگران کاهش می‌یابد.
- پاسخ ایمنی قوی‌تر: در برخی موارد، پاسخ ایمنی مخاطی قوی‌تر از واکسن‌های تزریقی است.
۴. کارآزمایی‌های بالینی:
- کووید-۱۹: واکسن‌های استنشاقی مانند واکسن‌های تولید‌شده توسط شرکت‌های Bharat Biotech و CanSino در حال آزمایش هستند. نتایج اولیه نشان می‌دهند که این واکسن‌ها ایمنی مخاطی قوی ایجاد می‌کنند. [واکسن استنشاقی رازی کوپارس نیز پس از بررسی بالینی به تولید رسیده است].
- آنفلوانزا: واکسن‌های استنشاقی آنفلوانزا مانند FluMist در حال استفاده گسترده هستند و اثربخشی آن‌ها در مطالعات بالینی تأیید شده است.
- سل: واکسن‌های استنشاقی برای سل نیز در حال توسعه هستند و نتایج اولیه امیدوارکننده بوده‌اند.
۵. جهت‌گیری آینده
- توسعه واکسن‌های چندگانه: ترکیب چند واکسن در یک فرمول استنشاقی برای مقابله با چند بیماری به‌طور همزمان.
- استفاده در جمعیت‌های خاص: مانند کودکان، سالمندان و افراد با سیستم ایمنی ضعیف.
- بهبود فرمولاسیون: استفاده از نانوذرات و ادجوانت‌ها برای افزایش اثربخشی واکسن‌ها.
- پیشگیری از بیماری‌های نوظهور: توسعه سریع واکسن‌های استنشاقی برای مقابله با پاندمی های آینده
comment